Ad uit Nieuwegein heeft verzameling van zo’n 150 pendules: ‘De klokken komen overal vandaan’

NIEUWEGEIN •  Ad Schuurman uit Nieuwegein heeft sinds zijn pensionering in 2017 een enorme klokkenverzameling opgebouwd. Hij heeft momenteel zo’n 150 pedules in zijn bezit. Daarvan zijn een aantal zelfgemaakt, anderen heeft hij opgeknapt.

In zijn werkzame leven was Ad timmerman en machinaal houtbewerker. “Het was voor mij niet moeilijk om in hout verder te gaan”, zegt hij.

Drie klokken
Het is begonnen met drie klokken die de Nieuwegeiner al had toen hij nog werkte. “Ze zijn gemaakt van ayous, een bijzondere houtsoort”, vertelt hij. De bewerking heeft Ad zelf gedaan. “Eerst heb ik een tekening op schaal gemaakt, want de verhouding is belangrijk. Zo ontstond het idee om het op deze manier te doen.”

Hij vond een passend uurwerk. De klokken heeft Ad alle drie op een andere wijze gefineerd met zogenaamd coromandelhout en stukken eiken. “Coromandel is een dure houtsoort. Het is ook gebruikt in het jachtslot van het Kröller-Müller museum”, weet de Nieuwegeiner te vertellen.

Namaken
Alle klokken in de verzameling behoren volgens hem tot de Amsterdamse School, een bouwstijl. “Die kom je tegen in gebouwen van Berlage en kornuiten in de stad: ornamenten, waterspuwers, een mooie entree en trappetjes zijn elementen die veel terugkomen. Kijk maar naar de Inktpot in Utrecht.”

Tekst gaat verder onder de foto

Een aantal van de pendules uit de verzameling van Ad. - Foto: Louise Mastenbroek

Veertien van de klokken heeft Ad zelf gemaakt. De rest bestond al en is meer dan honderd jaar oud. “Soms heeft de klok alleen een wijzerplaat, een andere keer ook wijzers”, vertelt hij. “Maar als die er niet zijn, dan ga ik met de figuurzaag aan de slag en zaag ik wijzers uit messing.” 

Ad is wel eens een klok tegengekomen die hij graag wilde hebben, maar die niet te koop was. Die meet hij dan op, om hem vervolgens na te maken. “Ik heb weleens een mooie klok in een vitrine zien staan in een museum. Daar heb ik een foto van gemaakt en een uurwerk bij gezocht. Vervolgens heb ik hem helemaal nagemaakt.”

Van zolder
En waarom komen al die klokken vandaan? “De klokken komen overal vandaan”, vertelt Ad. “Sommige exemplaren koop ik, maar vaak komen ze van de zolder bij opa en oma. Als zij komen te overlijden, dan komen de pendules tevoorschijn.”

Soms zien de klokken er dan niet uit, weet Ad te vertellen. “Ze dan dan smerig en vies. Als de klokken maar geen deuken hebben en er geen stukken af zijn, dan is het goed.”

Voorplaat
De Nieuwegeiner is een liefhebber van de zogenaamde art-deco-stijl. “Vaak doet de voorplaat het, daar glijden je ogen naar toe. De rest rondom is heel eenvoudig”, zegt hij.

Opvallend is dat op meerdere klokken hetzelfde type wijzers zit. “Die zijn niet meer los te koop. Bij een bestaande klok hoop je dan dat de wijzers erbij zitten.”

Tekst gaat verder onder de foto

Een aantal pendules uit de verzameling van Ad. - Foto: Louise Mastenbroek

Melodietjes en gongen
De verzameling bevat alleen tafelklokken, allemaal met een slinger. Verschillende melodietjes en gongen klinken door de ruimte. “De klokken hebben twee gaten, dat zijn de veertrommels. Het ene is voor het slagwerk en het andere voor het opwinden.”

Klokken met drie gaten zijn zogenaamde Westminsters, weet Ad te vertellen. “Die hebben meer tonen en slaan om het kwartier. Op het hele uur maken ze dan een aantal slagen. Er zit ook een muziektrommel in, die zorgt voor het riedeltje.”

Repareren
Met klokken repareren had Ad in eerste instantie geen ervaring. “Dat is gegroeid”, vertelt hij. “Ik kan een klok nu helemaal uit elkaar halen en een nieuwe veer in de trommel zetten. En ik kan de gong een beetje repareren en passend maken.”

Maar hij kan niet alles: “Ik kan geen raderwerk maken. Om een tandwiel te maken heb je namelijk speciale freesmachientjes nodig.”

Internet
Ad struint soms het internet af op zoek naar nieuwe klokken die hij aan zijn verzameling kan toevoegen. “Dan breng ik weleens een bod uit, maar er zijn meer kapers op de kust”, vertelt hij.

De prijzen lopen op van een paar tientjes tot honderden euro’s. Daarover zegt Ad: “Het moet wel leuk blijven.”