Op zaterdag 18 en zondag 19 september
Uitgelicht: monument De Beugelaar
vreeswijk • Zeker nu er terrassen staan op de Dorpsstraat, lopen mensen er zo voorbij: het beeld van De Beugelaar. De in een bootje staande man is een verwijzing naar het verleden van het dorp Vreeswijk. Ook is het een eerbetoon aan de zandschippers van destijds.
Het beeld is te vinden vlakbij het 'Kippenbruggetje' en is in 1975 gemaakt door kunstenaar Tineke Bot. Toen werd het beeld aangeboden aan Nieuwegein door de Firma Van Loon Vreeswijk BV - sinds 1881 handelaar in en producent van zand. De Oude Sluis bestond toen 600 jaar.
Om meer van de zandschippers te weten te komen, praten we met Jan Monster: een van de gidsen bij Gidsengroep Vreeswijk. Hij is één van de wandelende geschiedenisboeken die Vreeswijk rijk is.
"Vreeswijk kende vele zandschippers," vertelt Jan. "De zandschipper schraapte met zijn beugel zand van de rivierbodem." De beugel was een lange stok, met daaronder een fijnmazig net. Als eerste voeren de zandschippers de sluis uit om opzoek te gaan naar de juiste plek. Jan: "De zandschippers kregen voorrang bij het schutten in de sluis. Zij voerden namelijk heel belangrijk werk uit. De zandwinning was één van de oorzaken van de welvaart in Vreeswijk."
De zandschippers konden geen dagen wachten op schutting, zoals de meeste andere schepen. Het zand was belangrijk, omdat het werd gebruikt voor stenen en cement. Langs de hele rivier waren destijds vele bedrijven met steenbakkers en steenovens te vinden. Dat was heel praktisch.
Het werk van zandschippers was wel heel zwaar. Ze maakten soms dagen van vijftien uur. Jan: "Eerst moesten ze het zand binnenhalen, op windkracht weer terugvaren en als ze terugkwamen, moest het zand ook weer van de boot gelost worden. Alles werd met de hand gedaan." Mannen liepen soms krom, het was een aanslag op hun lichaam.
Aan het begin van de eeuw waren er 150 zandschippers in Vreeswijk. Nergens anders waren zoveel zandschippers te vinden. Jan vertelt dat het zware werk naarmate de tijd vorderde steeds een beetje lichter werd. "Aan de giek was een wiel met een touw erover die vast zat aan de beugel. De vrouw van de zandschipper trok aan het touw waarmee de zak met zand naar boven kram. Een aantal jaren later kwam er een motor voor op het dek en was er de lamme arm, uitgevonden door meneer Suyckers".
Het beeld De Beugelaar straalt het harde werken uit, maar ook de trots van de zandschipper. Het is één van de vele monumenten die te vinden zijn in Vreeswijk. Bezoek deze eens tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 18 en zondag 19 september. In winkels zijn brochures met wandelroutes langs verschillende monumenten te vinden.
Bij deze monumenten kunnen mensen de QR-code scannen en luisteren naar het verhaal wat erachter schuil gaat. Mensen die met een gids op stap gaan, horen nog veel meer verhalen over de monumenten en van het dorp.
Naomi Wijling