Willeke Stadtman werkt als arts bij Expertisecentrum Euthanasie: ‘Mijn vak is uitermate boeiend’

NIEUWEGEIN • “Mijn vak is uitermate boeiend. Zwaar? Ja, natuurlijk kan het dat het ook zijn.” Willeke Stadtman werkt als arts bij Expertisecentrum Euthanasie (voorheen Levenseindekliniek). In 2016 schreef ze het boek Slotakkoord waarin ze vijftien misverstanden beschrijft die ze in de dagelijkse praktijk tegenkomt. Nog steeds geeft ze regelmatig voorlichting over een uiterst actueel maar ook controversieel onderwerp, euthanasie en hulp bij zelfdoding.

Op maandag 21 februari is de Nieuwegeinse arts bijvoorbeeld te gast bij de bibliotheek in Nieuwegein. De bibliotheek ziet het als een belangrijke taak om de mensen juist te informeren, ook zelf vindt ze het van belang om onduidelijkheid en vragen weg te nemen. En om inzicht te geven in de complexiteit van een euthanasieverzoek. “Vaak denken mensen; ik ben lid van de NVVE, dus ik ben klaar. Dat is absoluut niet zo. Hoe het wel zit, dat vertel ik graag aan zo veel mogelijk mensen”.

Handgeschreven brief
“Het is niet zo moeilijk om een wilsverklaring op te stellen. Een handgeschreven brief of getypt document met daarin je wensen en een handtekening is in principe al rechtsgeldig. Daar hoeft geen notaris aan te pas te komen. Maar hoe duidelijker en specifieker het is, hoe beter. Online en bij de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillige Levenseinde (NVVE) vind je als lid van de NVVE ‘standaard’ verklaringen die je kunt aanvullen met jouw concrete punten.

Een veelvoorkomend misverstand is dat je met zo’n verklaring klaar bent. Maar het is slechts een wens op papier, zeker geen ticket voor euthanasie. Een actueel verzoek moet namelijk voldoen aan de eisen van de euthanasiewet. Bovendien zijn er verschillende verklaringen. Laat je dus goed informeren”.

Huisarts
“De stap die volgt: overleg met je huisarts. Hij of zij zou op termijn het verzoek moeten uitvoeren. Fijn is om te weten hoe de arts erin staat. Neem geen genoegen met ‘als het zover is dan ben ik er voor je’. Maak het concreet: wanneer helpt de arts wel en wanneer niet?

Bij het expertisecentrum krijgen we vaak de complexe verzoeken binnen. Als je bij ons aanklopt met een verzoek dan moeten wij uitermate zorgvuldig te werk gaan en kijken of je verzoek voldoet aan de eisen van de wet. Wij onderzoeken de vraag, is het weloverwogen, ben je goed voorgelicht over de nog mogelijke behandelopties, wat is de diagnose en de prognose, is er sprake van ondraaglijk lijden, ook een onafhankelijk arts bekijkt de aanvraag. 

Ik maak regelmatig mee dat mensen bij ons aankloppen en schrikken van de procedure. ‘Maar ik heb toch een wilsverklaring?’ Dat kan kloppen maar euthanasie vindt pas plaats na een zorgvuldig traject.”

‘De dood is intiem’
“Een heleboel mensen vinden het lastig om te praten over dood, afscheid of hun uitvaart. Maar heeft iemand een euthanasieverzoek dan heb je binnen vijf minuten een intiem gesprek over doodgaan.

In een korte tijd bouw ik een relatie op met iemand, ik krijg een plekje in iemands leven. Ik kom achter de voordeur bij allerlei soorten gezinnen, in complexe situaties en met ingewikkelde problemen. Ik luister naar levensverhalen en ik ben er om te helpen als er sprake is van ondraaglijk lijden. Dat geeft voldoening.

De mensen die ik spreek hebben voor zichzelf al een afweging gemaakt. Ze willen niet dood, ze willen dat het lijden stopt en zeggen: ‘ik kan dit leven niet dragen’. Het is belangrijk om te begrijpen waar de wens vandaan komt en om mensen echt te kunnen helpen. Het gaat om een bijzondere keus die men zelf maakt. De dood is intiem. Ik gun iedereen zeggenschap over zijn eigen invulling ervan, mits het verzoek voldoet aan de eisen van de wet.”

Judith de Laat